Voorbeelden van opgaven
Eerst maar eens wat voorbeelden van opgaven, zodat we het ergens over hebben. Opgaven zijn bijvoorbeeld het terugdringen van uithuisgeplaatste kinderen, het elimineren van dak- en thuisloosheid, de energietransitie, de asielinstroom opvangen, een sterke sociale basis in de wijken creëren, gezondheid bevorderen, toekomstbestendige steden ontwikkelen, de woningbouwopgave, de stikstofopgave, en zo door. Stuk voor stuk urgente, lastige en voor de samenleving belangrijke dossiers, waarvoor geen pasklare oplossing en aanpak klaarligt.
Wanneer is een vraagstuk een opgave, en wanneer niet? We vertellen je graag met welke criteria onze klanten werken. Die vind je hier.
Korte definitie van opgavegericht werken
De korte definitie van opgavegericht werken is deze: een maatschappelijk vraagstuk centraal stellen en de eigen organisatie naar dat vraagstuk plooien. Dit is de kern en meteen wat opgavegericht werken zo lastig maakt: de manier waarop mensen denken, werken en organiseren ondergeschikt maken aan wat een opgave nodig heeft. De opgave is dus leidend voor dat wat we doen, en hoe we het doen.
Loslaten van gangbare organisatieprincipes
Klinkt mooi. Maar het blaast de gangbare principes van werken en organiseren omver. Het vraagt om het loslaten van vastgeroeste zekerheden, ingesleten routines en gebaande paden. Opgavegericht werken confronteert mensen met patronen die in het verleden succesvol bleken, maar bij opgaven niet effectief blijken te zijn. Het plooien van organisaties naar opgaven vraagt om lenigheid van mensen en organisaties. En lef. Het durven loslaten van dat wat je houvast gaf, en omarmen van het nieuwe en onbekende. Dit is waarom opgavegericht werken werkelijk een transformatie is.
Waarom nu opgavegericht werken?
Is opgavegericht werken oude wijn in nieuwe zakken? Opgaven zijn in ieder geval niet nieuw. Lees maar eens een willekeurig strategisch beleidsstuk van een willekeurige gemeente uit het jaar 1974 – je komt geheid gelijkenissen tegen met de opgaven die vandaag de dag spelen. Wat wel nieuw is, is de erkenning dat opgaven complex zijn. Het besef is ingedaald dat opgaven iets anders vragen. Opgavegericht werken is daarom voornamelijk een andere manier van denken.
De opgave is complex
Complex betekent dat je de opgave niet kunt doorgronden, de uitkomsten kan beheersen of de perfecte aanpak kan ontwerpen. Opgaven kennen daarvoor teveel dimensies. Kenmerken zijn multi-domein (zoals onderwijs, wonen en zorg), multi-level (lokaal, regionaal en nationaal) en multi-actor (overheid, semi-overheid, bedrijfsleven, inwoners, maatschappelijk middenveld).
De opgave leeft
Al die dimensies van een opgave, en alles daarbinnen, beïnvloedt elkaar. Hoe dat precies uitwerkt, kun je vooraf onmogelijk inschatten. Zie bijvoorbeeld hoe de stikstofcrisis de aanpak van dakloosheid beïnvloedt. De aanpak om dak- en thuisloze mensen eerst van een woning te voorzien, hangt sterk af van de mate waarin gepaste woningen aangeboden kunnen worden. Op nationaal niveau zal het kabinet daarom stappen ondernemen om beweging te creëren. Maar hoe dit zal uitpakken, kunnen we op dit moment niet overzien. En wanneer de stappen worden aangekondigd, zal de opgave zich weer roeren. Terwijl we ondertussen te maken hebben met een toenemend aantal dak- en thuislozen, een winter…
De opgave vraagt om actie
De opgave kennen is daarom een misvatting van de bovenste plank. Er zijn geen zekerheden. Door de samenhang tussen alles en iedereen is het pad onzeker en veranderlijk. Tegelijkertijd is er sprake van urgentie, en is actie nodig. Wachten of vast blijven zitten in een integraliteitsinfarct is evenmin een optie. Deze vraagstukken vragen daarom om andere manieren van denken, werken en organiseren.
Opgavegericht werken is een radicale draai van de probleemoplossing
De systemen die we met elkaar hebben opgetuigd, lijken niet geschikt voor de opgaven waar we mee worstelen. Ondanks goede bedoelingen worden de problemen erger. Dat wat mensen dagelijks in hun werk doen, werkt simpelweg niet goed genoeg. Denk bijvoorbeeld aan de problematiek bij het terugdringen van uithuisgeplaatste kinderen. Het lijkt alsof de systeemwereld de macht in handen heeft en wij niet in staat zijn om het verschil te maken.
Het goede nieuws is dat wij onderdeel zijn van die systeemwereld. Sterker, door te erkennen dat opgaven complex zijn, en we niet-weten, creëren we ruimte om de veranderingen aan te gaan die wel effect hebben.
Opgavegericht Werken is anders denken, werken én organiseren
Hoe doe je dat nou, opgavegericht werken? Wij zien dat opgavegericht werken leidt tot resultaten als er verandering plaatsvindt op drie niveaus: denken, werken en organiseren.
Denken
Het project- en programmadenken werkt averechts bij opgaven. Dit denken stelt het bereiken van doelen en resultaten centraal en roept om een ontwerpgerichte aanpak. Opgavegericht werken is niet de beste aanpak bedenken, maar de eerstvolgende betekenisvolle stap zetten en deze kortcyclisch toetsen. Zo werk je aan resultaten, onderzoek je afhankelijkheden en verminder je onzekerheden.
Opgaven vragen om behandeling, dé oplossing bestaat niet. De manier van denken kenmerkt zich door een houding van niet-weten, en leren door actie te ondernemen. Niet het eindeloos uitdenken, schrijven en voorbereiden van oplossingen. “Wat brengt ons een stap dichter bij de gewenste situatie?” De onderliggende overtuiging is dat complexe omgevingen zich niet laten uitdenken. De beste oplossingen ontwerp je niet, die ontdek je. Vanuit interactie met ‘het systeem’. Samen. Zo krijgt de opgave gedeelde betekenis. Door de interactie verdwijnen de dilemma’s niet, maar lukt het om ze te duiden, om van daaruit met de dilemma’s om te gaan.
Werken
De manier van werken kenmerkt zich daarom door transparantie. Transparantie over de na te streven ambities, activiteiten en resultaten nodigt uit tot een continue dialoog. En samenwerking. Precies dit is wat nodig is bij een opgave. Een opgave vraagt om een beweging. Er moet daarom gezocht worden naar gedeelde betekenis en draagvlak, want zonder ontstaat de beweging niet. De actoren moeten zich eigenaar voelen, betrokkenheid voelen bij het vraagstuk. Het moet ‘vermaatschappelijkt’ worden. Het gaat over probleemeigenaarschap, actoren deelgenoot laten zijn van de verkenning en oplossing van het vraagstuk. Het werken aan een opgave gebeurt daarom niet binnen de muren van het kantoor. Het gebeurt daar waar de opgave is, en met de mensen voor wie de opgave een dagelijkse realiteit is.
Organiseren
De manier van organiseren speelt een cruciale rol bij het behandelen van opgaven. Opgaven houden zich niet aan grenzen. En een actiegerichte houding vraagt om duidelijke rollen, autonomie (vertrouwen geven) en mandaat (beslissingsmacht over prioriteiten, oplossingen en inzet van middelen). Opgaven spelen tussen organisaties, op verschillende bestuursniveaus, in meerdere regio’s. Dit vraagt van organisaties dus letterlijk om grenzeloze teamvorming. Opgaven vragen daarnaast om focus en toewijding. Op dinsdagmiddag van 15u tot 16u vergaderen over vervolgstappen en dan weer uiteen gaan, brengt geen doorbraken. Moeten we urgente, complexe zaken niet juist méér aandacht en toewijding geven? Een multidisciplinair team die fulltime samen aan oplossingen werkt, werkt. Ze leren de opgave kennen, maar bovenal leren ze veilig met elkaar samenwerken – hét ingrediënt voor succesvolle teams. Er is meer nodig: een geweldig team brengt een opgave verder dan een verzameling mensen die met elkaar werkt. Zo krijgt een opgave de aandacht die het nodig heeft.
9 ingrediënten van opgavegericht werken
Opgavegericht werken heeft impact op de hele organisatie. Wij helpen organisaties opgavegericht te werken door samen te werken aan deze 9 ingrediënten.
Training Opgavegericht Werken
Binnenkort start onze 2-daagse opleiding Opgavegericht Werken. Wil jij de kern van opgavegericht werken je eigen maken? Bekijk dan eens of onze training wat voor je is.
Vrijblijvend informatie opvragen?
Wil jij beter grip op jullie opgaven, dan helpen wij daar graag bij. Je kunt vrijblijvend contact opnemen met Bram Eigenhuis via bram@organizeagile.com, of door te bellen naar 06 13 94 13 11.
