Netwerktheorie is weer helemaal terug en we ontdekken nieuwe soorten netwerken, zoals de ‘Social Impact Networks’ die maatschappelijke opgaven centraal zetten. Toch zijn we nog zoekende naar manieren om netwerken van een passende organisatievorm te voorzien.
Hoe kan een netwerkorganisatie bijvoorbeeld de flexibiliteit van netwerken benutten, maar niet veroordeeld worden tot besluiteloosheid? Dat is waar de Decentrale Autonome Organisatie (DAO) uitkomst biedt. In dit blog beschrijf ik een aantal goede ‘matches’ die ik heb gezien tussen vraagstukken en hun bijpassende DAO’s. Zo hoop ik je te helpen bij het vinden van een organisatievorm die ook jouw netwerk een (t)huis geeft.
De kern van de DAO
Eerst nog even terug naar de basis. De DAO is een organisatievorm die over traditionele organisatiegrenzen heen werkt en gebruik maakt van moderne technologie. Er zijn op dit moment ongeveer 13.000 DAO’s wereldwijd, die samen meer dan $23 miljard in kas hebben. Ze houden zich bezig met zaken als wetenschappelijk onderzoek, durfkapitaal, filantropie en maatschappelijke opgaven. En ze geven onderdak aan bijvoorbeeld freelance collectieven, start-ups, sociëteiten en coalities van bedrijven en overheden.
Sinds het ontstaan van de eerste DAO in 2016, is het van een niche verschijnsel uit de blockchain wereld uitgegroeid tot een serieus alternatief voor netwerkorganisaties en is de DAO in de VS zelfs voorzien van een bijpassende rechtsvorm. Volgens deze mooie illustratie van hoogleraar Ard Pieter de Man is de DAO een manier van organiseren die past bij onze doorontwikkelende informatiesamenleving en een afstammeling van bijvoorbeeld agile organiseren. Daarom past het mijns inziens zo goed bij grenzeloos samenwerken.
Stamboom van Organisatievormen, Prof. Ard-Pieter de Man. Bron: Koneksa Mondo.
De DAO als huis versus de DAO als thuis
Met de metafoor van de DAO als (t)huis voor netwerken wil ik twee functies ervan duidelijk maken. Ten eerste biedt de DAO een huis, dat wil zeggen dat het aan degenen die de DAO vormen, de leden, een aantal ‘ingebouwde’ mogelijkheden geeft. Dit zijn de ‘harde’ onderdelen van een DAO, zoals:
- Mechanismen om te (be)sturen, bijvoorbeeld met pods
- Het financieren van initiatieven, bijvoorbeeld met beurzen
- Het verdelen van werk, bijvoorbeeld door het in taskflows te gieten
Maar alleen besluiten nemen en geld verdelen geeft de DAO nog geen ziel. Daarvoor moet het ook een thuis vormen, een verwelkomende plek waar leden elkaar vinden. Zo komen we op de ‘zachte’ onderdelen van een DAO, waaronder:
- Het versterken van onderling vertrouwen onder de deelnemers, bijvoorbeeld door events (FriendsWithBenefits DAO)
- Het naar boven halen van ideeën met debat en discussie, bijvoorbeeld met een ‘Tweede Kamer’ model
- Het verlagen van de drempel voor mensen om betekenisvol lid te zijn, bijvoorbeeld door lokale acties om de natuur te verbeteren
Geen van de bovenstaande onderdelen zijn nieuw. Maar de manier waarop ze toegankelijk, aanpasbaar en combineerbaar zijn, maakt dat DAO’s een rijke (t)huiservaring bieden voor netwerken.
Actie van de Long Beach, California afdeling van de Bloom Network DAO: de crop swap, waarbij lokaal gekweekte groenten en fruit worden uitgewisseld en mensen dichter bij elkaar brengt (Bron: BloomNetwork)
Hoe netwerken met DAO’s nu het verschil maken: voorbeelden
Met een op maat gemaakt DAO (t)huis kun je als netwerk effectief aan jouw vraagstuk werken. Om te laten zien wat voor inrichting van dat (t)huis daarvoor nodig is, heb ik een aantal netwerken en thema’s geselecteerd. Ik heb me hier tot het aanpakken van drie maatschappelijke vraagstukken beperkt; daarmee doe ik niet af aan de commerciële inzet die je ook met DAO’s kunt plegen. Hier gaan we:
Levensverlengende gezondheidszorg met VitaDAO
Vraagstuk: Hoe kunnen we het leven van mensen verlengen door levensverlengende therapieën te (her)vinden en uit te vinden? Het blijkt dat veel kansen op medische innovaties vast komen te zitten tussen wetenschap, farma en zorg. Er blijven bijvoorbeeld manieren om kanker en Alzheimer te bestrijden, liggen in het lab. Ook de manier waarop ongebruikte patenten in de archieven van de farmaceutische sector blijven opgeslagen, helpen niet mee. VitaDAO brengt kansrijk onderzoek rond een langer leven, weer tot leven, en pioniert daarbij met nieuwe, gedecentraliseerde patentvormen.
- Huis: In het huis van VitaDAO bevinden zich meer dan 9000 leden, waaronder onderzoekers, supporters en investeerders. Er gaan miljoenen dollars per jaar in om die worden gestoken in meer dan 17 projecten, en kent partners als de Universiteit van Kopenhagen, verschillende laboratoria en Pfizer. Om dit allemaal goed te organiseren, zet de DAO verschillende instrumenten in. Zo gebruikt het online platformen om onderzoeksvoorstellen op te halen, om mee te stemmen en te financieren. Ook een gigant als Pfizer is daarbij ‘één van de leden’ van het netwerk, niet de bepalende partij. Voor intellectueel eigendom is de innovatieve ‘IP-NFT’ standaard in het leven geroepen, die nu ook door andere DAO’s wordt overgenomen.
- Thuis: De leden van de VitaDAO vinden elkaar niet alleen maar in een chatroom. Dit jaar spenderen ze, als ze in de gelegenheid zijn, 2 maanden met elkaar bij een pittoresk dorpje in Montenegro. Deze zogenoemde ‘pop-up stad’ staat volop in het teken van een lang leven, met de bijbehorende kennis over biologie, biotech en juridische kaders. Maar er wordt ook gewerkt aan het versterken van de gemeenschap, met dating shows, jiu-jitsu en boerenmarkten. Sommigen uit het netwerk willen hun thuis zelfs permanent maken, door het creëren van een eigen ‘Longevity Network State’ waarin binnen nieuwe juridische kaders aan een lang leven wordt samengewerkt.
Regeneratie in Curaçao met Kolektivo
Vraagstuk: Hoe stellen we lokale gemeenschappen in Curaçao in staat om zichzelf en hun natuurlijke omgeving te verbeteren? De prachtige natuur en ecologie van het eiland verdienen namelijk niet alleen behoud, maar ook versterking. Waarbij lokale economische activiteit, waaronder het verbouwen van voedsel, een prikkel krijgt om niet aan de omgeving te onttrekken, maar om daar aan bij te dragen. Dat is ook de kern van wat wel ‘regeneratief organiseren’ wordt genoemd. Het Kolektivo team timmert al aan de weg sinds 2018 en ondersteunt een serie aan initiatieven, waaronder verschillende voedselbossen.
- Huis: Kolektivo wil voor Curaçao en haar netwerk de juiste duurzame prikkels inbouwen. Uiteindelijk moeten eco-ondernemers en initiatiefnemers, geldschieters, vrijwilligers en werknemers samenwerken aan positieve impact op hun omgeving. De DAO stelt deze spelers in staat om samen te werken en te sturen. Daarbij wordt de DAO gevoed door harde data die meet hoe het milieu ervoor staat en die laat zien welk effect de inzet van Kolektivo leden heeft. Het hele systeem dat hierachter zit, heeft Kolektivo beschreven in haar Bluepaper, iets waar ook andere duurzame netwerken hun voordeel mee kunnen doen.
- Thuis: al sinds het begin heeft Kolektivo een sterke traditie van elkaar in het netwerk face to face zien. Zo organiseren ze workshops en meetups en informatiebijeenkomsten voor initiatiefnemers die van hun fonds gebruik willen maken. En elk jaar is er het Kolektivo Festival, waar het netwerk samenkomt met (inter)nationale sprekers, partners en vernieuwers. Naast de bijeenkomsten, biedt Kolektivo een thuis aan 147 jonge professionals in haar talent pool: de ‘Pioneros.’ Zij halen kracht uit het netwerk en ontwikkelen zichzelf door speciale leiderschapsprogramma’s.
Kolektivo oprichter Luuk Weber over de reis van Kolektivo en de betekenis van het woord ‘autonomie’ in de context van Curaçao.
Rampenbestrijding en humanitaire hulp met Anka Relief.
Vraagstuk: Hoe helpen we de slachtoffers van de aardbeving in Turkije bij de rampenbestrijding en het herstel op de lange termijn? Het snel kunnen mobiliseren van een wereldwijd netwerk aan donateurs en vervolgens het slim aanwenden van fondsen voor het helpen van mensen in nood, is een bekend en lastig vraagstuk. De laatste jaren zijn DAO’s hierin een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Bij de inval van Oekraïne zijn twee DAO’s in actie gekomen: Ukraine DAO en Unchain Fund, die samen in korte tijd meer dan $17 miljoen inzamelden. Laatstgenoemde gebruikt voor inzicht in waar de fondsen worden ingezet, een voor iedereen te volgen online boekhouding met foto’s van ingekochte hulpmiddelen en bonnetjes. In het geval van Turkije, haalt naast Anka Relief, ook de Türkiye Relief DAO geld op, op dit moment $6 miljoen.
- Huis: Anka Relief is met haar leden op de grond actief om samenwerkingen op gang te brengen met bestaande NGO’s. Ondertussen komen er fondsen binnen die de DAO met slagvaardigheid wil inzetten. Daarom is er gekozen voor een zogenaamde ‘multisignature wallet.’ Dit houdt in dat een groep van 11 ervaren leiders die door het netwerk worden gerespecteerd, samen besluiten nemen. Dat gebeurt bij meerderheid, bij minimaal 6 stemmen. In cycli van ongeveer 4 tot 8 weken, betaalt Anka Relief uit aan een set van NGO’s.
- Thuis: Het meest hartverwarmende voor de leden en donateurs, is uiteraard het zichtbare verschil dat zij maken voor getroffenen van de natuurramp. Bijvoorbeeld de studenten die kunnen doorstuderen dankzij fondsen van Anka Relief en de vrouwen die worden geholpen om hun winkels en ondernemingen te repareren. Daarnaast bouwt Anka Relief huizen in de getroffen Hatay provincie, waar diverse doelgroepen een plek vinden: zwangere vrouwen, mensen met een handicap, pleeggezinnen, ouderen en moeders die hun kinderen zijn kwijtgeraakt. DAO lid Berk Sohtorik is actief in dit project, lees er hier meer over op zijn Twitter.
Luchtfoto van onderkomens voor getroffenen van de aardbeving in Hatay provincie (Bron: Twitter)
De diversiteit van DAO’s
Bovenstaande voorbeelden illustreren voor mij ook de diversiteit van decentrale autonome organisaties. Leden van DAO’s kunnen onderzoekers zijn die zich met Hematopoietische stamcellen bezighouden (HSC’s) vanuit VitaDAO, planters van een voedselbos in Curaçao vanuit Kolektivo of oprichters van een humanitaire organisaties in Pakistan en Oekraïne vanuit Anka Relief.
De manier waarop ze hun huis inrichten, met hun eigen regels voor governance en samenwerking, verschillen van uitgebreid en gedetailleerd tot simpel en sober. En om een thuis te zijn, zoeken ze op verschillende manieren het menselijk contact, soms intensief samenzijn op één plek, soms meer via sociale media op afstand.
Zoals wel vaker, blijkt er niet één recept voor DAO’s om succesvol aan vraagstukken te werken. Het vinden van de juiste samenwerkingsvorm voor het vraagstuk en het netwerk dat zich daarmee bezighoudt, vind ik een van de leukste dingen om te doen. Laat het me weten als de bovenstaande voorbeelden iets bij je losmaken, of je kansen ziet voor nieuwe vraagstukken en netwerken.
